Genoeg gezwegen, en zo is het.

Recent werd er nieuw leven geblazen in de hashtag #genoeggezwegen. Met deze hashtag wil ‘De Geboortebeweging’ opnieuw aandacht vragen voor misstanden in de geboortezorg. Vrouwen worden opgeroepen, al dan niet anoniem, hun nare ervaring op “bevalgebied” kort en bondig te beschrijven op één A4-tje en deze te tonen op social media. Verder wordt er geen context gegeven, het is enkel de nare beleving van het slachtoffer door haarzelf verwoord, ondertiteld met krachtige hashtags als #obstetricviolence #staopvoorzwangeren #discriminatie en #ptss.

De reacties onder de posts liegen er, net als de verhalen, niet om. Vrouwen zeggen de posts met een brok in hun keel of met tranen over hun wangen te lezen. Zwangeren uiten dat ze bang worden voor de bevalling die hen te wachten staat. De Geboortebeweging beantwoordt menig reactie instemmend en benadrukt waar mogelijk nogmaals de importantie van de actie. Soms gaan ze een stap verder, door te wensen dat de zorgprofessionals “rotte appels” of “honden” waren, zodat ze makkelijk te verwijderen zouden zijn.

Nergens lees je een nuance of stelt iemand een kritische vraag. Logisch, want al is “slechts” de helft van wat op een A4-tje staat echt waar, dan nog is het afschuwelijk. Je moet dan wel van goeden huize komen om online iemands PTSS te nuanceren, laat staan om vraagtekens te zetten bij discriminatie. Anno 2020, na #metoo en #blacklivesmatter waagt niemand zich daar nog aan. Het lijkt dan ook geen toeval dat uitgerekend die twee hashtags door ‘De Geboortebeweging’ veelvuldig worden aangehaald als voorbeeld van hoe een online actie aandacht kan vragen voor een probleem.

En omdat niemand zich er aan waagt, blijft het eigenlijk alsnog stil, met als kanttekening dat ondertussen wel een complete groep zorgprofessionals is weggezet als een groep onmenselijke, discriminerende geweldsdelinquenten die vrouwen lichamelijk verminkt en PTSS bezorgt. #collateraldamage, zullen we maar zeggen. 

De zorgprofessionals worden nog wel gevraagd door ‘De Geboortebeweging’ ook deel te nemen via de hashtag #handineigenboezem, maar waar het in theorie neerkomt op een vorm van anoniem biechten en spijt betuigen, is het in de praktijk niet meer dan vingerwijzen naar andere professionals. Gelukkig wordt de hashtag weinig gebruikt en is zwijgen niet altijd verkeerd.

De online posts worden door de zorgprofessionals weldegelijk gelezen. Ze worden met argusogen bekeken en vaak afkeurend. Niet omdat de professionals de verhalen bagatelliseren, maar omdat elke vorm van nuance ontbreekt. Sterker nog, sommige posts zijn zelfs zo absurd dat door het ontbreken van enige context of nuance, het al z’n geloofwaardigheid heeft verloren. Maar ook daar wordt over gezwegen.

Rest de vraag, wanneer hebben wij als professionals #genoeggezwegen? Wanneer gaan we wel wat zeggen en wát gaan we zeggen? Gaan we de hashtags kapen, of overal massaal op reageren? Of pakken we hetzelfde wapen op en gaan we ongenuanceerd ervaringen delen? Uiteindelijk moeten sommige dingen wel echt uitgesproken gaan worden. Niet anoniem, niet ongenuanceerd en ook niet online, maar zoals het professionals betaamt, met elkaar in de spreekkamer.

De Geboortebeweging neemt ons kwalijk dat wij verbaal en fysiek gewelddadig zijn, waarmee bedoeld wordt dat wij zowel verbaal als fysiek de grenzen van patiënten overschrijden. Maar wat zijn dan die grenzen? Pas als we de grenzen kennen, kunnen ze besproken worden en kan worden bepaald of ze wel te respecteren zijn. 

Zwangeren moeten een reëel beeld voorgespiegeld krijgen van wat hen te wachten staat, wat er allemaal kan gebeuren en in hoeverre de betrokken professional hen tegemoet kan komen bij hun wensen. Met andere woorden, zij moeten ook weten waar de grenzen van de professional liggen. Met daarbij de kanttekening dat dit per professional kan verschillen. Willen ze de grenzen opzoeken of zelfs over grenzen heen gaan, dan dienen zij akkoord te gaan met de aan hen benoemde risico’s en bijbehorende consequenties. Niet alleen de consequenties voor hen zelf, maar ook die voor het ongeboren kind én de zorgprofessionals die voor beiden moeten zorgen. Dat laatste wordt vaak niet genoemd, maar het is wel van essentieel belang. Mogen wij verwachten van onze patiënten dat zij ook onze grenzen respecteren?

Om een voorbeeld te geven: het weigeren, of zonder toestemming plaatsen, van een episiotomie (een “knip”) is iets dat op veel A4-tjes terug te lezen is. Terecht. Elke zwangere heeft haar #autonomie en beslist wat er gebeurt, maar het kan wel resulteren in een onnodig lange uitdrijving bij een kind in nood, waarbij elke seconde telt. En ja, zij zit daarna als kraamvrouw (misschien) wel met een gaaf perineum op de kinderafdeling, maar ze had ook thuis kunnen zitten met haar kind dat wél een goede start had. En nu pleit ik absoluut niet voor medisch handelen zonder toestemming, dat is ridicuul, maar ik pleit wel voor reële voorlichting, zodat elke barende vrouw weet en begrijpt dat de voordelen van een knip absoluut opwegen tegen de nadelen van een asfyctisch kind. Voor alle betrokkenen.

Er moet toch ergens in de periode van conceptie tot bevalling een moment zijn waarop wij als professionals elke vrouw die voor het eerst zwanger is goed kunnen voorlichten over (medisch) bevallen? Uiteindelijk zien wij toch ongeveer 80% van hen weer terug ten tijde van hun bevalling. De meest voorkomende scenario’s zijn hen dan al bekend, maar belangrijker nog, ze weten dan dat niet alle scenario’s vooraf te schetsen zijn en dat er zich situaties kunnen voordoen waarbij er simpelweg geen tijd meer is voor (uitgebreide) communicatie. En bovenal, dat vertrouwen in elke zorgprofessional essentieel is, om de doodeenvoudige reden dat er niet één is die plezier haalt uit een ontevreden patiënt, laat staan uit #obstetricviolence.